Kişinev
Türkiye'nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkilerin DOĞRU zamanı temellere ehil bulunduğunu belirterek, "Moldova'yı kıymetli birlikte arkadaş ve kuma adına görüyor ve kuma sınırımız olmamasına karşın komşumuz adına addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, muvazene ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'ya yapacağı görüşme evveliyat düet ilişkileri ve Moldova'ya ilişkin Gagauz Özerk Yeri'nin yaşamış olduğu sorunları AA muhabirine değerlendirdi.
Türkiye ve Moldova ortada ilişkilerin geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, "Türkiye-Moldova ilişkileri, DOĞRU zamanı temellere sahiptir. Türkiye, Moldova’nın 27 Ağustos 1991 tarihinde duyuru edilen bağımsızlığını tanıdığı bulunan huzur ülkelerden birisi olmuştur. 2 Şubat 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulmasından itibaren Türkiye-Moldova ilişkileri tamamen gelişmiştir." biçiminde konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2018'de Moldova'yı ve Gagauz Özerk Yeri'ni görüşme ettiğini anımsatan Sökmensüer, "Erdoğan’ın Moldova'yı ziyareti vesilesiyle 2018 senesinde Stratejik Ortaklık duyuru edilmesi, ilişkilerde ehemmiyetli birlikte dönüm noktası olmuştur. Bu gelişmeyi 2019 senesinde Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'nin, 2020 senesinde da Ortak Stratejik Planlama Grubu'nun huzur toplantılarının yapılması izleme etmiştir." dedi.
Sıklaşan temasların muhtelif kararların alınmasına ve anlaşmaların imzalanmasına kere açtığını tamlayan Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'yı görüşme edeceğine dikkati çekti.
Çavuşoğlu'nun görüşme kapsamında Moldovalı mevkidaşı Niku Popesku ile görüşeceği ve Parlamento Başkanı İgor Grosu, Başbakan Natalya Gavrilitsa ile Cumhurbaşkanı Maya Sandu çeşidinden ikrar edileceği bilgisini paylaşan Sökmensüer, "Bakanımızın tahminî birlikte sene zarfında Moldova’ya ikinci ziyaretini gerçekleştiriyor olması, çelimli ilişkilerimizin kusursuz birlikte nişanesidir. Bu ayrıca, ilişkilerin encam taşınmasına müteveccih adına rastgele dü tarafta bulunan bulunan iradenin bariz birlikte tezahürüdür."
Sökmensüer, "Moldova'yı kıymetli birlikte arkadaş ve kuma adına görüyor ve kuma sınırımız olmamasına karşın komşumuz adına addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, muvazene ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Moldova'da temmuzda er yasama kurulu seçiminin yapıldığını anımsatan Sökmensüer, "Son intihabat sonucunda Moldova'da muvazene sağlayabilecek çelimli birlikte hükümetin kurulmasını kıvançla karşıladık. Bu istikrarın, gelişim kaydetmemiz düşüncesince araştırma görevlisi olacağına inanıyoruz. Bu çerçevede, Moldova'daki yeni hükümetle de rastgele dü tarafın kuma yararına olacak biçimde kıymetli iş birliğimizi derinleştirmeye hazırız." ifadelerini kulandı.
"İki ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi gayesi var"
Moldova ve Türkiye ortada tutum ve ticari ilişkilerin de geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, dü ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi gayesi olduğuna dikkati çekti.
Sökmensüer, "2021'in ocak-eylül devrinde Moldova’ya ihracatımız 316 milyon, Moldova'dan ithalatımız ise 231 milyon dolar adına kaydedilmiş ve tecim hacmimiz 547 milyon dolar olmuştur." dedi.
İki diyar arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması'nın 2016'da yürürlüğe girdiğini anımsatan Sökmensüer, bu anlaşmanın tecim hacmini elan da artıracağı umudunu paylaştı.
Sökmensüer, "Moldova'daki toplanmış Türk yatırımları 300 milyon doların üstündedir ve 6 binin üzerinde insana istihdam sağlamaktadır. İş insanlarımızı Moldova’da envestisman yapmaları düşüncesince heveslendirme etmeyi sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
"Özerkliğin yeterli anlamıyla işlemesiyle ilgilendiren belirsizlikler var"
Gagauz Özerk Yeri'nin düet ilişkilere refah katan "dostluk köprüsü" bulunduğunu vurgulayan Sökmensüer, özerkliğin yeterli anlamıyla işlemesi ve muhtariyet kapsamında maruf yetkilerin kullanılmasıyla ilgilendiren bazısı belirsizliklerin bulunduğunu söyledi.
Bunların giderilmesinin Moldova'da millî mevzuatın Gagauz Özerk Yeri yapı kanunuyla mevzun bir duruma getirilmesiyle benzer olabileceğini tamlayan Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Bu çerçevede, hazırlanmakta bulunan üç kanun tasarısından ikisinin Aralık 2020'de ikrar edilmesi müjdeli birlikte evolüsyon olmuştur. Üçüncü kanun tasarısının da ikrar edilmesini dilek ediyoruz. Hem halklar ortada aynı zamanda resmi makamlar ortada üretim edilecek itimat ortamıyla, Gagauzya ile merkezi makamlar ortada yaşanabilecek hata anlamaların birlikte an önce çözüme kavuşacağına inanıyoruz."
"Gagauz soydaşlarımızın kültürel kimliklerini korunum etmelerine ehemmiyet vermekteyiz"
Gagauz Türklerinin Moldova ile başarıyla bir araya gelmesi ve kültürel kimlikleri ile özerkliklerini koruması icap ettiğini vurgulayan Sökmensüer, "Gagauz soydaşlarımızın Gagauz kültürel kimliklerini korunum etmelerine ve Moldova'ya çelimli birlikte ilişkinlik hissi duymalarına ehemmiyet vermekteyiz." dedi.
Büyükelçi Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Soydaşlarımızı anne dilleri Gagauzcayı yaşatmaları ve yeterli bütünleşme düşüncesince anahtar özelliği taşıyan bulunan talih dilini öğrenmeleri dair heveslendirme ediyoruz. Nitekim Gagauzya’da talih dili ile Gagauzcanın eşzamanlı öğretilmesi yönündeki planlara dayanak sağlıyoruz. Gagauz Özerk Yeri'ndeki okullarda faydalanılmak kadar Moldova Ulusal Eğitmenler Derneği (ANTEM) çeşidinden AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği ile teşrikimesai zarfında resmi dilde ve Gagauz dilinde hazırlanmakta bulunan ibret materyallerinin birlikte kısmının basımı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığımız çeşidinden üstlenilmişti. Bu desteğimizi sürdüreceğiz."
