Cenevre
Suriye'de Mart 2011'de barışçıl ahali gösterileriyle süregelen ve Beşşar Esed diyetinin müdahalesiyle içki gölüne dönen iç muharebede 10 sene geride kaldı.
BM raporlarında Esed diyeti ve destekçilerinin defaatle harp suçu ve insanlığa erinç taksirat işlediği belgelendi. Yüz binlerce Suriyeli iç muharebede yaşamını kaybetti. Milyonlarca Suriyeli de canını yetirmek düşüncesince bitişik devletlere iltica etmek mecburiyetinde kaldı.
Ülkedeki kaosu sona erdirmeye müteveccih politik hal arayışlarının en ehemmiyetli halkasını ise Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri oluşturuyor.
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da süregelen ve 1 Kasım 2019'da sona ermiş açma toplantılarının arkası sıra Suriye Anayasa Komitesinin "Küçük Grup" sanarak bilinen 45 şahsiyet imla kurulu, BM Cenevre Ofisi'nde altıncı cevelan görüşmelerini gerçekleştirdi.
Anayasa taslağının hazırlanması dair tarafların anlaştıkları duyurulmuştu
Esed rejimi, çırçıplak maşer kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin değme birinden 15'er insandan oluşan anayasanın yazımından mesul "Küçük Grup" üyeleri, hanuman ayında başarısızlıkla sonuçlanan beşinci turun arkası sıra 18 Ekim'de altıncı cevelan görüşmeleri düşüncesince eş araya geldi.
BM Suriye hususi Temsilcisi Geir O. Pedersen, görüşmelerden eş gündüz önce, 17 Ekim Pazar düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, dünkü Suriye anayasası taslağı hazırlanması düşüncesince tarafların anlaşmaya vardığını duyurdu.
Pedersen ayrıca, tarafların eş ahir turun tarihinin belirlenmesi dair da anlaştıklarını aktardı.
İlk kere ayrımsız masada çapraz oturdular
Pedersen matbuat toplantının elden arkası sıra BM Cenevre Ofisi'nde muhaliflerin eş başkanı Hadi el Bahra ve rejimin eş başkanı Ahmed Kuzbari ile ayrımsız masada güruh yaparken görüntülendi.
Altıncı turun sonuna denli Pedersen günce oturumların arkası sıra dü eş başkanla birlikte toplantılar hazırlamaya bitmeme etti.
İki eş başkanın sürecin aslında buyana geçmiş kere ayrımsız masada çapraz oturması altıncı cevelan görüşmelerine mühür vurdu.
Suriye Anayasa Komitesi üyesi Tarık El Kurdi, yaşanmış olan müspet gelişmeler üzerinde AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, Komitenin, geçmiş kere bu turda asıl vazifesini ödeme etmeye başladığını duyurdu.
Muhalifler eskiz metinleri sundu
Beşinci turda muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 asliye maddeyi Anayasa Komitesine sunmuş güçlükle diyeti asimilasyon fail astronomi bu maddeleri mütalaa etmeyi bile reddetmişti.
Suriyeli muhalifler bu turda da anayasanın asliye ilkelerine bağlı (ordu, silahlı kuvvetler, düzenlilik ve istihbarat) 4 maddeden oluşan eskiz metni Pedersen'e sundu.
Rejim heyeti ise Arap milliyetçiliğinin ön plana çıkarıldığı ve yıldırı ve aşırılıkla ilgilendiren metinleri Pedersen'e sunarken, çırçıplak maşer kuruluşları da "hukukun üstünlüğüne" bağlı eskiz hazırladı.
Kritik gündüz 18 Ekim
Özel Temsilci Pedersen, altıncı turun kâr gününde Suriye'nin geleceğini belirleyecek dünkü anayasaya bağlı tarafların anlaşma etmiş olduğu mevzulara bağlı kuma eş dimdik hazırlanması ve bunun basına açıklanmasını hedefliyordu.
Fakat dip diplomatlık mekiğine rağmen, Pedersen hepsi turlarda engelleme taktiğini yeğleme fail kefaret heyetini eş çeşitli kandırma edemedi.
Görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlandığı haberini, kefaret heyetinin eş başkanı hukukçu Ahmed Kuzbari, AA muhabirinin, "Altıncı turda müspet eş kâr baskı mı?" sorusuna, "Hayır bu turda da çıkmadı." karşılığıyla duyurdu.
Pedersen, diyeti geçmiş kere insan vererek suçladı
Pedersen, heyetlerin BM'den ayrılmasının arkası sıra düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, "büyük eş manzara kırıklığı" yaşadığını belirtti, geçmiş kere insan vererek kefaret heyetini suçladı.
Hafta süresince toplantılarda gerileyiş ve çıkışlar bulunduğunu dile getiren Pedersen, "Bugün (son gün) mütalaa ettiğimiz prensipleri öne çıkarmaya odaklanacak ve iare eş anlaşmaya yahut en azından birtakımı mevzularda anlaşma etmeye ve neleri benimseme etmediğimizi kararlaştırmaya odaklanacaktık. Bugünkü görüşmeler şişman eş manzara kırıklığıydı. Elde etmeyi umduğumuz şeyi başaramadık. Nasıl eş düşün donanmasına varılacağı dair güzel istişarelerimiz olabilirdi güçlükle süreci kesinlikle ilerleteceğimiz dair akıllıca eş anlayıştan yoksun kaldık. Yeni eş dimdik sunmamaya değişmeyen sağlayan hükümet (Esed rejimi) delegasyonuydu." ifadelerini kullandı.
Pedersen, Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının eş ahir turunun tarihinin de tespit edilemediğini söyledi.
Krizin kesinlikle aşılacağını Pedersen'in temasları belirleyecek
Altıncı turda dünkü Suriye anayasasının eskiz metinleri hazırlanamadığı gibi, Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri süreci de rejimin uzlaşmaz tavrı zımnında tehlikeye girdi.
Krizin kesinlikle aşılacağını ise Pedersen'in başta Astana döneminin güvenceci devletleri Türkiye, Rusya ve İran ile yapacağı görüşmelerin belirlemesi bekleniyor.
Öte yandan, bu üç ülkeden heyetler altıncı cevelan görüşmeleri bitmeme ederken Cenevre'de eş araya gelmişti. Görüşmelerde Türkiye heyetine Dışişleri Bakanlığı Suriye Genel Müdürü Büyükelçi Selçuk Ünal reislik yaptı.
Suriye Anayasa Komitesinin 25-29 Ocak 2021'de meydana gelen beşinci cevelan görüşmelerinde çevre geçmiş kere anayasanın içeriğine odaklanarak imla etabına geçmeyi hedefliyordu. Fakat Esed rejimini asimilasyon fail heyetin uzlaşmaz tavırlarını sürdürmesi süreci tıkamıştı.
