Johannesburg
Güney Afrika Cumhuriyeti'nde 1 Kasım'da planlı domestik seçimler, neticeleri bakımından şimdiden dünya tarihinin en nazarıitibar kadın seçimlerinden bir tanesi biçimine geldi.
Nelson Mandela'nın 1994'ten bu yana iktidardaki partisi Afrika Ulusal Kongresi (ANC) ile 1999'dan bu yana anne ihtilaf partisi bulunan Demokratik İttifakın (DA) ehemmiyetli oy kayıplarına uğramış olduğu seçimlerde, ihtilaf partilerinin politik dengeler içerisindeki görevi ehemmiyetli seviyede arttı.
Seçimlerde ANC ve DA'nın 8 büyükşehirden 5'i müdahale onlarca belediyede riyaset düşüncesince müstelzim oy çoğunluğunu yakalayamaması, partiler ortada "koalisyon görüşmeleri" polemiklerini ve kimi belediyelerde seçimlerin tekrarlanması ihtimalini de birlikte getirdi.
AA muhabiri, kıtanın en iri üç ekonomisinden bir tanesi bulunan 60 milyonluk Güney Afrika'nın bulunan politik dengesini içten etkileyen 1 Kasım domestik seçimlerini ve sonra yaşanmış bulunan süreci derledi.
1- Bu seçimlerin neticeleri Güney Afrika siyaseti açısından ne atasözü tabir ediyor?
2021 seçimlerinde sandıklardan çıkan sonuçlar, en herşeyden ilk olarak 27 salname erk partisi ANC açısından nazik müşterek ileti taşıyor.
Tarihinde geçmiş kere bu seçimlerde yüzdelik 50'lilerin altını gören partiden kayan oyların ehemmiyetli kısmının fazla milliyetsever söylemleriyle dikkati kadın toplumcu Ekonomik Özgürlük Savaşçıları (EFF) ile Inkatha Özgürlük Partisi (IFP) kabilinden elan fazla diyalekt seçmene seslenme fail partilere gittiği gözlemleniyor.
ANC'nin ehemmiyetli oy depolarında bile müntehip katılımının nazarıitibar kadın seviyede ceninisakıt oluşu, seçmenin ANC'ye gönül rahatlığı müşterek tepkisi kendisine yorumlanıyor.
Beyaz Güney Afrikalıların ağırlıkla yeğleme etmiş olduğu DA, özellikle Cape Town edinmek kıl payı anadan görme oy depolarında çoğunluğu korumayı başarsa da dünya genelinde oylarının yüzdelik 27'den yüzdelik 21'lere gerilediği görülüyor.
Buna karşın ihtilaf partilerinden hiçbirisinin oylarında iri artım kaydedilmemesi dikkati çekiyor.
2- ANC Güney Afrika politik tarihinde ne müşterek toprak oluşum ediyor?
Kuruluşu 1912'ye yaslanan ANC,1946-1994 yıllarında ülkeyi başöğretmen apartheid diyetine gönül rahatlığı direnişin en ehemmiyetli aktörlerinden bir tanesi oldu.
Nelson Mandela öncülüğünde, apartheid diyetinin yıkılmasının arkası sıra 1994'te iktidara mevrut parti, o tarihten itibaren gelişigüzel umumi seçimde yüzdelik 50'lerin üstlerinde oylarla iktidarını korudu.
Son zamanlarda öğür içerisindeki ananeci ve yenilikçi kanatlar ortada yaşanmış bulunan mücadele, emektar Cumhurbaşkanı Jacob Zuma ve emektar ANC Genel Sekreteri Ace Magashule kabilinden önde mevrut gelenekçilerin siyaseten likidasyon edilip, yenilikçilerin öğür yönetiminde ve hükümette ehemmiyetli pozisyonlar elde etmesiyle sonuçlandı.
Ayrıca Zuma'nın mahkemeye itaatsizlikten cezaevine girmesinin arkası sıra orak ayı ayında yaşanmış bulunan sertlik vakalarında 342 insan yaşamını kaybetti, binlerce salon ve iş noktayı yağmalandı ve minimum 2 bilyon dolarlık hasar oluştu.
Yeni yüz koronavirüs (Kovid-19) salgınının tetiklediği hesaplı sorunlar, efdal işsizlik, düzenlilik sorunları, çarpıcılık kesintileri ve enfrastrüktür problemleri ANC'nin müntehip üstündeki imajını negatif etkilese de öğür dünya genelinde iktidarın en iri talibi olma hususi durumunu sürdürüyor.
3- Seçim sürecinde ve sonra neler yaşandı?
Temmuz ayında tarihinin en iri sertlik ve soygunculuk vakalarından birisini canlı Güney Afrika, 1 Kasım domestik seçme sürecine, ANC'nin kimi belediyelerde yavuklu listelerini sonuç müracaat tarihinden evvela yetiştirememesinin ardından, seçimlerin ertelenmesi tartışmaları eşliğinde girdi.
Seçimlerin 2022'ye ertelenmesi talebinin Anayasa Mahkemesince reddedilmesiyle yaşanmış bulunan kriz, Seçim Komisyonunun (IEC) sonuç müracaat tarihini uzatmasıyla çözümlendi.
Bazı seçme bölgelerinde planlı protestolara rağmen, 1 Kasım seçimleri umumi kendisine hadisesiz müşterek halde engellenmeyen ve adaletli müşterek ortamda gerçekleştirildi.
Üç güneş devam eden derinlemesine müşterek oy tutma işleminin arkası sıra 4 Kasım akşamı oylar açıklandığında, 5 büyükşehir belediyesi müdahale 66 belediyede tek politik partinin oyların çoğunluğunu alamadığı görüldü.
Bu durum, bu belediyelerde başkanların belirlenmesi düşüncesince partiler arası ittifaklar kurulması konusunu da gündeme taşımış oldu.
4- Muhalefet partileri iktidarla anlaşma ihdas fikrine yunak bakıyor mu?
Ana ihtilaf partisi DA'dan meydana getirilen açıklamada, beklendiği kıl payı partinin ANC'yle tek belediyede ittifaka gitmeyeceği belirtildi.
Seçim neticeleri bakımından anahtar ehemmiyet ele geçiren IFP ile ActionSA'den de bire müşterek güneş benzeri izahat geldi.
1 Kasım'ın kazananlarından EFF ise arazilerin kamulaştırılıp serseri bölüt dağıtılması ve rasizm karşıtlığı kabilinden kimi asliye şartlarının sağlanması durumunda, ANC müdahale gelişigüzel partiyle anlaşma kurmaya apiko olduklarını duyuru etti.
DA, IFP ve ActionSA'nın bu uzlaşmasız tutumu, nice belediyede, partiler arası ittifaklar kurulması ihtimalini iyice zora soktu.
5- İktidarın bir hale tepkisi ne oldu?
ANC'li Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, cemaziyelevvel şeb ezanı saatlerinde icra ettiği açıklamada, ANC'nin bu seçimde çıban aldığını benimseme ettiğini fakat ihtilaf partileriyle uzlaşmaya ve koalisyona gitmeye apiko olmadıklarını söyledi.
Partinin oy oranlarında yaşanmış bulunan düşüşün, müntehip katılımıyla münasebetli bulunduğunu tamlayan Ramaphosa, ANC'li seçmenleri baştan kandırma edeceklerini vurguladı.
Bu durum, özellikle büyükşehirler edinmek kıl payı nice belediyede seçimlerin yenilenmesi ihtimalini de gündeme getirdi.
