Johannesburg
Eski ismiyle "Svaziland" adına aşina Güney Afrika ülkesinde, Kral 3. Mswati karşıtı protestocular, hükümete karşıtı tepkilerini yollara barikatlar kurarak ve kimi alanlarda iş yerlerini yağmalayarak gösteriyor.
Kral'a değgin düzenlilik güçleri ile çoğunluğu öğrencilerden ve gençlerden oluşan protestocular ortada çoğunlukla çatışmalar yaşanıyor.
AA muhabiri, ülkede kesin monarşi karşıtı eylemlerin gelişimini ve krize değgin akıbet vaziyeti derledi.
1 Esvatini'de kesin monarşi karşıtı gösteriler ne devir başladı?
Siyasi partilerin 1973'ten buyana yasaklı bulunduğu ve 1,1 milyonluk nüfusunun 3'te 1'inin besin sorunlarıyla yüzleştiği Esvatini'de demokratlık yanlısı evvel protestolar, 20 Haziran'da başladı.
İfade özgürlüğü ve politik fırka yasağının kaldırılması kabil demokratik taleplerle süregelen bu barışçıl gösteriler, 25 Haziran'dan itibaren soygunculuk ve sertlik vakalarına dönüştü.
26-27 Haziran'da polisin kaba müdahalesi kararı olayların büyümesinin arkası sıra hükümet, 29 Haziran'da toy kimse koronavirüs (Kovid-19) salgınını esbabımucibe göstererek sokağa çıkacak yasağı anons etti.
Güvenlik kuvvetleriyle protestocular ortada 30 Haziran'da yaşanmış bulunan çatışmalarda, 8 ferdin yaşamını kaybetmesi ve onlarca ferdin yaralanmasıyla olaylar toy müşterek boyuta taşındı.
2- Temmuz vakalarında neler yaşandı?
Yaşanan dirilik kayıplarının arkası sıra sertliğini zait protestolar, orak ayı kökeninden itibaren direkt Kral 3. Mswati'nin iktidarını erek almaya başladı.
Hükümet, 1 Temmuz'da sertlik vakalarını diremek düşüncesince orduyu göreve çağırdı.
Asker ve polisin kaba müdahalesi sonucu, temmuzun evvel haftasında minimum 19 ad hâlâ yaşamını kaybetti. Bununla baş başa temmuzun ikinci haftasından itibaren hükümet güçleri, diyar genelinde kontrolü sağladı.
Muhalif milletvekilleri Bacede Mabuza ile Mthandeni Dube ise vakalarla ilişkileri bulunduğu nedeni öne sürülerek 29 Temmuz'da tutuklandı.
3- Olayların anahtar adı Kral 3. Mswati kimdir?
Kral 3. Mswati, "dünya tarihinin en levent boylu müddet tahtta küsurat (83 yıl) hükümdarı" unvanının sahibi bulunan Kral 2. Sobhuza'nın 210 çocuğundan birisi adına 1968'de Manzini'de dünyaya geldi.
1986'dan bu yana 35 senedir ülkeyi yönetmen 3. Mswati, otoriteli ve kısıtlayıcı müşterek halife adına tanınıyor.
Kral'ın, 15 karısı ile sürdürdüğü aşırı yaşantısı ise ilkin aykırılık peyda etmek neredeyse halkın tepkisine hastalık oluyor.
Ülke ekonomisinin ehemmiyetli müşterek bölümünü arama fail 3. Mswati'nin aut politikada Çin Halk Cumhuriyeti'ne karşı Tayvan'a bulunan desteği dikkati çekiyor.
4- Ülkede akıbet gidişat nedir?
Ekim ayının ikinci haftasından itibaren diyar genelinde rüştiye ve ortaöğretim öğrencilerince terbiye şartlarının iyileştirilmesi ve vakfedilmiş milletvekilleri Mabuza ile Dube'nin başıboş bırakılması isteğiyle meydana gelen gösterilerin sertlik eylemlerine dönüşmesiyle ülkede politik potansiyel farkı gine yükseldi.
Yaşanan olaylar kararında nice okulda ağırbaşlı hasar oluşurken, hükümet okullarda tahsile açıklık verildiğini açıkladı.
Gösterilerin camianın gayrı kesimlerine yayılması üzerinde 21 Ekim'de diyar genelinde toplumsal medyaya muvasala engellendi.
Bu gelişmelerin arkası sıra Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC), hükümet yetkilileri ve protestocularla müzakere etmek neredeyse fevk dozaj hususi kurul görevlendirdi.
Özel kurul ile hükümet yetkilileri ortada meydana gelen görüşmelerin arkası sıra hükümet, protestoculara "ulusal diyalog" çağrısında bulundu.
SADC kabilinden da desteklenen bu çağrıyı düzenlilik endişeleriyle reddeden muhalifler, hükümet güçlerinin saldırılarına karşı çırçıplak halkı arkalamak düşüncesince SADC'nin müşterek sulh gücü görevlendirmesini istem etti.
Muhalifler, politik reformların gerçekleştirilmesi düşüncesince müşterek "geçiş hükümeti kurulması" çağrısında da bulundu.
28 Ekim bakımından ülkenin muhtelif bölgelerinde gösteriler bitmeme ediyor.
5- Olaylarda bugüne sincap ne derece servet ve dirilik kaybı gerçekleşti?
Ülkede yaşanmış bulunan vakalarda bugüne sincap minimum 27 ad yaşamını kaybetti, yüzlerce protestocu yaralandı.
Muhalifler ise hoppadak haziran ve temmuzdaki vakalarda minimum 60 protestocunun düzenlilik güçlerince öldürüldüğünü tez etti.
Hükümetin verilerine göre, yaşanmış bulunan soygunculuk vakalarında şimdiye derece minimum 2 bilyon Türk lira hasar oluştu ve tahminî 5 bin ad işinden oldu.
