Amman
Ürdün'de canlı Suriyeli mülteciler, Amman ile Beşşar Esed rejimi arasındaki çabuk normalleşme sonra günlerini viran bir duruma mevrut ülkelerine arka kan dolaşımı endişesiyle geçiriyor.
Ürdün'deki Suriyeli mülteciler, Esed rejimi çeşidinden devir zamane sunulan güvencelere karşın çıkarlarını gözleyen sonla ilişik iri müşterek düşünce ve kötümserlik içinde. Ülkelerine dönen sığınmacıların yaşadıkları vahşet, suikastlar, kaçırma ve azap olayları Esed diyetinin vermeye çalışmış olduğu güvenceleri yalanlıyor.
Amman, Suriye'deki krizin başlamasından bu yana coğrafi yakınlığı zımnında yıldız komşusundan mevrut kısaca 1,3 milyon Suriyeliyi ağırlayarak kazançlı ve asayiş baskılarını çoğaltan ciddi müşterek iyon dibine girdi.
İki diyar ortada senelerce devam eden politik yabancılaşmanın peşi sıra sonuç beş altı aydır ilişkilerin seviyesinde iyilik yaşanıyor. İki yan ortada asayiş koordinasyonunun ele alındığı, katıksız namına mülteci eksenini de havi fevk dozaj görüşmeler, binlerce Suriyelinin güçlükle ülkelerine dönmesinin beklendiğine müteallik söylentilerin de kapısını araladı.
Dönüş iri tehlikeler barındırıyor
Ürdün Sosyal Kalkınma Bakanlığına ilişkin namına Suriyeli sığınmacıların işleriyle ilgilenen Dayanışma Hayır Derneği Genel Müdürü Halid en-Nevasira, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, kimi mültecilerle görüşerek yürüttükleri çalışmalarda arka dönüşün iri tehlikeler barındırdığının ortaya çıktığını söyledi.
Örnek namına 18 ila 35 yaştaki adamların Esed diyetine ilişkin orduda mecburi askeriye gerçekleştirmek mecburiyetinde bulunduğunu hatırlatan Nevasira, askere alınanların ülkenin alıngan bölgelerine gönderilerek likidasyon edilebileceğinden gır etti.
Nevasira, "Suriyeli mülteciler uç kapılarının açılıp kapanmasıyla asayiş durumunun değişmediğini söylüyor. Çekinceler Esed diyetinin tavrıyla ilgili, zira ülkede hala akıbetinden çav alınamayan binlerce hapis var. Hala faili belgisiz ölümler, azap ve kaçırılma olayları var." diyerek konuştu.
Mültecilerin Esed rejimi ile ona ilişkin milislerin yaklaşan birlikteliği zımnında devletlerinde hız döngüsünün bitmeme etmesinden korktukları düşüncesince Suriye'ye hâllenmek istemediğini tamlayan Nevasira, "Suriye'de değme asayiş kolu mevki süresince müşterek mevki oluşturmaktadır ve aralarında müşterek eş güdüm yok." dedi.
Pek baş döndürücü mültecinin, asayiş ve istikrarın sağlanması biçiminde baştan oluşum ve kalkınmaya katılmaya iştahlı olduğuna ayraç fail Nevasire, fakat bir fazla aşırı mültecinin bunun Esed rejimi zamanında gerçekleştirilemediği ve Suriye'de şu an tek şeyin değişmediği düşüncesinde bulunduğunu dile getirdi.
Siyasi hal olmadan devir yok
Zorunlu göçler ilişkin bilirkişi Favaz el-Mumini ise, "İki diyar arasındaki İlişkilerin normalleşmesi asal namına Ürdün'deki şartları ıslah etmek düşüncesince kazançlı yöne odaklanacak." değerlendirmesinde bulundu.
Altyapının fena bir duruma gelmesi, dirim ve asayiş koşullarının baş döndürücü biçimsiz olması zımnında Suriye krizinin kısaca 10 sene elan bitmeme edeceğini öngören Mumini, bu sebeplerle Ürdün'deki Suriyeli sığınmacıların çoğunun ülkelerine hâllenmek istemediğini söyledi.
Suriye'de hal senaryolarının Esed diyetinin değil aut güçlerinde elinde bulunduğunu tabir fail Mumini, Ürdün'ün "Suriyeli sığınmacıların fahri arka dönüşü fikrine ilişkin kaldığını, fakat emin dönüşü güvence fail arsıulusal müşterek politik hal bulunmadıkça bunun olmayacağını" tabir etti.
Mumini, Ürdün ile Esed rejimi arasındaki ilişkilerin normalleşmesinin ortalık ortada "anlayış ve asayiş koordinasyonuna biçim açacağını, fakat bunun sığınmacıların güçlükle arka dönüşü anlamına gelmediğini" kaydetti.
Dönüş fahri müşterek karar
Ürdün'deki Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü Muhammed el-Havari, Ürdün ile Suriye arasındaki Ramsa (El-Cumruk el-Kadim) ve Nasib (Cabir) uç kapılarının Ekim 2018'de baştan açılmasından bu yana Ürdün'deki BMMYK'ye mukayyet 41 bin 500 mültecinin evlerine döndüğünü aktardı.
Bu senenin gene buyana 5 bin mültecinin arka döndüğünü aktaran Havari, "Suriye'ye kan dolaşımı sonucu hala sığınmacıların fahri namına verdiği müşterek karar." dedi.
BMMYK verilerine göre, 30 Eylül bakımından Ürdün'de 670 bin 364 Suriyeli mülteci bulunuyor. Amman yönetimi ise ev sahipliği meydana getirdiği mülteci statüsündeki Suriyelilerin mecmu sayısını ise 1,3 milyon namına açıklıyor.
Ürdün-Suriye sınırındaki durum
İki diyar arasındaki anne uç kapıları bulunan "Ramsa (El-Cumruk el-Kadim)" ve "Nasib (Cabir)", Suriye'nin Dera kentindeki çatışmalar zımnında 2011 yılı bakımından ayrımlı tarihlerde nice kere kapatılıp baştan açıldı.
Ürdün'deki Ramsa Sınır Kapısı'nın karşısındaki El-Cumruk el-Kadim çatışmalar zımnında ağız ağıza kullanılamaz bir duruma gelirken, rejim ve destekçileri çeşidinden ele geçirilmeden geçmiş 3 sene süresince muhaliflerin elinde kaldı.
Nasib-Cabir geçişi Ağustos 2018 ortalarında baştan açılsa da 2020'de geçmiş acemi sima koronavirüs (Kovid-19) salgını, 31 Temmuz'da da Dera'daki çatışmalar zımnında dü kere kapatıldı. Sınır kapısı olayların durulmasının peşi sıra 29 Eylül'de baştan açıldı.