Paris
Fransa'nın başkenti Paris'te 17 Ekim 1961'de Cezayir'in istiklal mücadelesini müzaheret eylemek ve makbul sokağa çıkacak yasağını gıcırtı eylemek düşüncesince binlerce ferdin katılımıyla planlı barışçıl gösteride, 300'den müşterek tomar Cezayirli katledildi.
Kurbanların yakınlarının tamamı çabalarına karşın 37 sene görmezden geldiği değerlendirilen Fransa, 1998'de katliamla ilişik 40 ferdin ölümünü kabullenmişti. Tarihçilere layıkıyla Fransız devleti, bu katliamın üzerini örtmeye çalıştı.
Ardından 17 Ekim 2001'de Paris'in toplumcu Belediye Başkanı Bertrand Delanoe çeşidinden yaşamını kaybedenleri adlandırmak düşüncesince Saint Michel Köprüsü’ne müşterek tabela dikildi. Fransa, katliamı hala "devlet suçu" kendisine tanımadı.
Fransa'da 5 Ekim 1961'de, Paris'te ve etrafında canlı Cezayirliler düşüncesince sokağa çıkacak yasağı konuldu.
30 bine benzeyen Cezayirli, Paris'teki sokağa çıkacak yasağına tepkime ifşa eylemek ve ülkelerindeki istiklal mücadelesini müzaheret eylemek düşüncesince 17 Ekim 1961'de barışçıl demonstrasyon düzenledi. Ancak eylemciler, zamanın Paris Polis Müdürü Maurice Papon'un buyruğu üstüne polisin kaba müdahalesiyle karşılaştı.
Binlerce ferdin yaralandığı, kısaca 14 bin ferdin gözaltına alındığı vakada hep birçok ferdin yaşamını kaybetmiş olduğu yöntemince belirleme edilemese de katliamın tanıkları ve özgür kaynaklar 300'den müşterek tomar Cezayirlinin, Fransa polisi tarafından, çoğunun vurularak öldürüldüğünü belirtiliyor.
Tanıklar göstericilerin müşterek kısmının da Paris kolluk karargahının bahçesinde yada mevzi altı treni istasyonlarında öldürüldüğünü aktarıyor.
Tarihçi Jean-Luc Einaudi, 1999'da gösteriye karışma emrini verici Papon’a huzur açmış olduğu davayı kazandı. Böylece katliamın maksatlı yapıldığı resmileşti fakat bu fenomen Fransa'da tekinsiz kendisine görülüyor.
Katliamın yaşandığı yerlerden bir tanesi bulunan Seine Nehri'ndeki Saint Michel Köprüsü'ne, 17 Ekim 2001'de katliamın anısına müşterek tabela yerleştirilmişti.
Fransa'da 2012'den beri müsaade alınarak vakayla ilişik yâd törenleri düzenlenebiliyor.
Uzmanlar, bu olayın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraları Avrupa'da yaşanmış bulunan en şişman katliamın bulunduğunu ve bunun politik ve rasist nedenlerle yapıldığını belirtiyor.
Cezayir, 8 sene devam eden istiklal mücadelesiyle bu uğurda en ciddi değer ödeyen ülkelerden bir tanesi benimseme edilirken muharebede 1,5 milyon Cezayirli yaşamını kaybetti, milyonlarca insanoğlu yerinden oldu.
Macron yâd törenine katılacak
Son günlerde Cezayir ile yaşanmış bulunan gerginliği dökmek talip Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ahit katliamda yaşamını kaybedenleri adlandırmak düşüncesince planlı müşterek törene katılacak. Ülkede evvel el müşterek cumhur reisi bu vakaya bağlı müşterek yâd töreninde toprak almış olacak.
Macron'un törende mülakat yapmaması, etkinliğinin arkası sıra yazılmış izah yapması bekleniyor.
Katliamın 60. sene dönümünde Macron'a bu vakalarda Fransa'nın sorumluluğunu benimseme etmesine müteveccih baş döndürücü sayıda çağırma cihazı yapılıyor.
"Seine Nehri Cezayirlilerin kanıyla kırmızıya büründü"
17 Ekim 1961 katliamlarına bağlı icraat karşıcı "Les Oranges" Derneğinin Başkanı ve "17 Ekim 1961, hatırlıyorum..." isminde sanlı kitabın yazarı Muhammed Kaki, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, topluluk içerisinde 17 Ekim 1961'de öldürülmüş Cezayirliler düşüncesince savaşım ettiklerini söyledi.
Cezayirlilerin 5 Ekim 1961'de Paris'te konulmuş bulunan sokağa çıkacak yasağını barışçıl halde gıcırtı ettiklerini tabir fail Kaki, Cezayirlilerin bu gösteride "katledildiğini" belirtti.
Kaki, erte yaşanmış bulunan vakalarda yaşamını kaybedenlerin adlandırmak düşüncesince Paris'te demonstrasyon düzenleyeceklerini kaydetti.
"Üç bilinçlilik istiyoruz. (Katliamın) Devlet suçu kendisine benimseme edilmesi, arşivlerin açılması ve ekol defterlerinde bu tarihin anlatılması. Bu hemen Cezayirlilerin zamanı değil, bu fenomen Fransa'da Paris'te gerçekleşti. Bu Fransa'nın tarihi. 30 senedir bunun düşüncesince savaşım ediyoruz." ifadesini kullanan Kaki, ülkedeki birtakımı caddelere 17 Ekim 1961 adı verildiğini aktardı.
Kaki; ırkçılığa, ayrımcılığa, İslam karşıtlığına huzur savaşım etmeyi sürdüreceklerini tabir ederek şunları söyledi:
"(Yaşananlar) Devlet suçu. Polis Müdürü Maurice Papon (dönemin) İçişleri Bakanı Roger Frey çeşidinden korundu, Frey de (dönemin) Başbakanı Michel Debre çeşidinden korundu. Onlar, iyi giyimli çocukların, bayanların ve adamların sokağa çıkacak yasağına, sömürgeciliğe huzur ve Cezayir'in bağımsızlığı düşüncesince gösteriye gitme sonucuna dayanma etmedi. Dönemin polisi, siyasetçileri, kolluk müdürü düşüncesince dayanma edilemezdi. Bu sebeple yabanıl müşterek dominant yaptılar ve 300'den müşterek tomar kişiyi katlettiler. Seine Nehri Cezayirlilerin kanıyla kırmızıya büründü."
Bunun düşüncesince verdikleri mücadelede Fransızların desteğini aldıklarını aktaran Kaki, ülkedeki birtakımı kesimlerin bakanların ve siyasetçiler üstünde kurduğu bası zımnında Fransa'nın olaylardaki sorumluluğunu benimseme etmediğini belirtti.
Saint Michel Köprüsü'nde katliamın anısına yerleştirilen levhanın uğrunda vakada yaşamını kaybedenleri anan Mağrip menşeli Fransızlar, bu katliamın ülkede tekinsiz kendisine görüldüğünü, bunun değişmesi icap ettiğini ve Fransa'nın sorumluluğunu benimseme etmesi icap ettiğini söyledi.