Ramallah
İşgal altındaki Batı Şeria'nın güneyinde yer alan El-Halil kentinin Eski Şehir bölgesinde yaklaşık 2 asırdır zamana meydan okuyan Bedran Kahvehanesi, hala geleneksel kıyafetlerini giyen yaşlı Filistinlilerin anlattığı tarihi anılarla müşterilerini ağırlamaya devam ediyor.
Tarihi beldenin Kazazin (Züccaciye) Çarşısı'na bakan Memlûkler dönemine (1250-1517) ait bir binanın zemin katını mekân edinen Bedran Kahvehanesi, Filistin'in El-Halil İmar Komitesi tarafından birkaç yıl önce restore edildi.
Üst katlarında Filistinli ailelerin oturduğu tarihi binanın 50 metrekarelik zemin katından oluşan Bedran Kahvehanesi, yaklaşık 60 yıllık ahşap masa ve sandalyeleriyle dikkati çekiyor.
Filistin'in geleneksel kahvehanelerinden biri
El-Halil sakini 66 yaşındaki Muhammed et-Telbişi, İsrail'in baskılarına rağmen 23 yıldır geleneksel Bedran Kahvehanesini işletmeye gayret ediyor.
Tarihi binada müşterilerine Türk usulü demlenen çay ve kahvenin yanı sıra nargile sunulan Telbişi'nin kahvehanesi, birkaç yüz metre yakınlarında yer alan tarihi camilerde namaz kılmak için ezan bekleyen yaşlıların uğrak yeri olarak da biliniyor.
Bedran Kahvehanesi, El-Halil kentinin tarihi Kazazin Camisi ve Harem-i İbrahim Camisi’ne de komşu bir konumda yer alıyor.
Kahvehanesinin müdavimlerinden onlarcasının vefat ettiğini söyleyen Telbişi, eski Ürdün Kralı Abdullah el-Hüseyin (1882-1951), Filistinli lider Haci Emin el-Hüseyni ve daha birçok bilinen şahsiyetin mekânına uğradığını aktardı.
Bir zamanlar El-Halil kentinin toplanma mekânıydı
Bedran Kahvehanesinin bir zamanlar El-Halil kentinin toplanma noktası olarak kullanıldığını vurgulayan Telbişi, El-Halil halkının hasta ziyaretleri, anlaşmazlıklara çözüm bulmaları ve düğün gibi etkinlikleri yıllarca burada yaptıklarına işaret etti.
İsrail'in uyguladığı baskılar nedeniyle 2000 yılından sonra 1,5 yıl boyunca kahvehanesini kapatmak zorunda kaldığını dile getiren Telbişi, hatta İsrail güçlerinin kahvehaneye baskın yaparak yaşlılar dahil müşterileri gözaltına aldığı anlar yaşadığını ifade etti.
Halihazırda Bedran Kahvehanesini çok az müşteriyle ayakta tutmaya çalıştığını söyleyen Telbişi, İsrail güçlerinin oluşturduğu kontrol noktalarının yanı sıra artan Yahudi yerleşim yerleri ve bakıcı uygulamaları nedeniyle Filistinli müşterilerin kahvehaneye ulaşamadığına vurgu yaptı.
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından sonra yabancı turistleri de kaybettiğini anlatan Telbişi, Bedran Kahvehanesinden elde ettiği kazancın çok az olduğunu ancak bölgeyi işgal planlarına karşı korumak amacıyla direnmeye devam ettiğini belirtti.
Bedran Kahvehanesi kentteki sorunları çözme yeriydi
Bedran Kahvehanesinin hemen yanı başında on yıllardan beri Filistin'in geleneksel nakışlı kıyafetlerini satan 80 yaşlarındaki İmran Maraka, ilkokulu bitirdikten sonra 1950'de babasıyla birlikte burada başladığı esnaflığı hâlâ sürdürdüğünü anlattı.
Dükkânına bitişik Bedran Kahvehanesinin yaklaşık 200 yıllık bir geçmişe sahip olduğuna işaret eden Maraka, bu süre boyunca Filistinliler arasında birçok kez el değiştiren Bedran Kahvehanesinin İsrail'in kuruluşunu ilan ettiği 1948 öncesine kadar Münir Bedran isimli El-Halil sakini vatandaşın elinde olduğunu söyledi.
Tarihi kahvehanenin geçmişten bu yana El-Halil kentinde yaşlıların ve kanaat önderlerinin çeşitli konuları ele almak üzere bir araya geldiği yer olarak bilindiğini ifade eden Maraka, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yaşlılar topluluğu buranın müdavimlerindendi. Belediye ve devlet ödemelerinden sorumlu memurlar da burayı tahsil için kullanıyorlardı. Bedran Kahvehanesi sadece tahsil yeri olarak değil, kentin sorunlarını çözme yeri olarak da kullanılıyordu. Şehirde herhangi bir sorun olduğunda, çözüm için kahvehanede toplanılıyordu. Burası, bugünlerde olan kağıt oynama ve zaman geçirme yeri olarak kullanılmıyordu."
Maraka, zamanında Bedran Kahvehanesinin turistlerin ve esnafın da buluşma mekânı olduğunu aktardı.
Filistin'in El-Halil İmar Komitesi tarafından hazırlanan tanıtım broşüründe Bedran Kahvehanesi, "tarihi şehrin en eski mekânlarından biri" olarak yer alıyor.
Çay ve kahve içerek zaman geçirme yeri olmanın ötesinde El-Halil kenti ve kırsalından gelen yaşlılar ile kanaat önderlerinin buluşma noktası olarak anlatılan Bedran Kahvehanesi, El-Halil İmar Komitesine göre hem siyasi gelişmeleri tartışma ve ticari anlaşmaları imzalama mekânıydı hem de şiir ve masal anlatma gibi kültürel etkinliklere ev sahipliği yapıyordu.
El Halil kenti İsrail ile Filistin arasında 1997'de yapılan anlaşma ile H1 ve H2 olmak üzere iki kısma ayrıldı. Kentin yüzde 80'i tümüyle Filistin yönetiminin kontrolüne, yüzde 20'lik bölümü ise güvenlik bakımından İsrail'e, idari olarak Filistin'e bağlandı. İçinde Harem-i İbrahim'in de bulunduğu Eski Şehir bölgesi de H2 olarak tasnif edilmiş ve İsrail askerlerinin kontrolüne bırakılmış durumda.
İçinde inşa edilen Yahudi yerleşim birimlerinde yaklaşık bin kişilik bir Yahudi grubu barındıran Eski Şehir bölgesinde ayrıca, oluşturulan 120'den fazla kontrol noktasına yüzlerce İsrail askeri yerleştirilmiş durumda.
Şu ana kadar El-Halil'in Eski Şehir bölgesinde Filistinlilere 1800'e yakın dükkânın kapatıldığı aktarılıyor.