İstanbul
Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall ve Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa'nın ardından dün Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed'in de reform yapılmasını istediği Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK), aldığı kararlarla kıtadaki hemen hemen her krize müdahale edebiliyor.
Veto hakkına sahip 5 ülkenin istekleri doğrultusunda müdahaleler ve ambargolarla karşılaşan Afrika ülkeleri, kendi sorunları için üretilen çözümün de parçası olmayı talep ediyor.
Birleşmiş Milletlerdeki (BM) en büyük bölgesel gruba sahip olan ve 54 ülkeyi içinde barındıran Afrika Grubu, tüm BM üyelerinin yaklaşık yüzde 28'ini teşkil ediyor ve konseyde veto hakkına sahip en az 2 koltuğa sahip olmak istiyor.
Son günlerde yapılan çağrıların ardından AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Addis Ababa Üniversitesi Barış ve Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü (IPSS) Direktörü Yonas Adaye Adeto, şu anki durumun "yeni bir sömürgecilik biçimi" olduğunu ve Konseyde acil reforma ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
Kıtadaki çatışmaların "siyahların" değil "beyazların" anlaşmazlığı üzerine çıktığına dikkati çeken Adeto ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın sık sık yaptığı "dünya beşten büyüktür" çağrısının tüm dünyada stratejik bir ittifak kurulmasına öncülük ettiğini belirtti.
"Bütün hayvanlar eşittir fakat bazıları daha eşittir"
BMGK'nin "adil" ve "kapsayıcı" olmadığına vurgu yapan Adeto, mevcut durum için George Orwell'in Hayvan Çiftliği eserindeki "Bütün hayvanlar eşittir fakat bazıları daha eşittir." cümlesini hatırlattı.
Yapıdaki her devletin eşit haklara sahip olması gerektiğini ancak bazılarının farklı muamele gördüğünü dile getiren Adeto, BMGK’nin bu yüzden acil reforma ihtiyaç duyduğunu kaydetti.
BMGK'deki değişim talebinin sadece liderlerin değil tüm Afrika'nın talebi olduğunu belirten Adeto, tüm Afrikalıların Afrika’nın sorunlarının Afrikalılar eliyle çözülmesi gerektiğine inandığını söyledi.
Adeto, "Afrika'daki sorunlara Afrika'nın yokluğunda karar verilmemesi konusunda herkes mutabık. Afrika, BMGK'nin bir parçası olmak zorunda." dedi.
Etiyopya ordusunun farklı ülkelerdeki BM barış güçlerine yaptığı katkıya atıfta bulunan Adeto, Afrika'nın dünyada oynadığı dinamik rol nedeniyle "daimi koltuğu" hak ettiğini vurguladı.
Adeto, Afrika'nın Türkiye, Çin veya Rusya gibi kardeş ülkelerin desteğiyle daimi koltuğu alması gerektiğinin altını çizerek, Afrika Birliği temelinde ya da birleşik Afrika olarak daimi temsilciliğin olabileceğini ifade etti.
"Afrika'yı yeniden sömürgeleştirmek istiyorlar"
Kıtadaki her bir çatışmanın temelinin sömürgecilik tarihine kadar uzandığını dikkata çeken Adeto, Kenyalı yazar Ali Mazrui'nin "Her siyah çatışması içinde beyaz bir kökene sahiptir." değerlendirmesini paylaştı.
Etiyopya'daki mevcut çatışmanın da bunun bir örneği olduğunu savunan Adeto, ABD yönetiminin Etiyopya tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Tigray Halk Kurtuluş Cephesini kullanarak ülkeyi ele geçirmeyi amaçladığını ifade etti.
Afrika'nın kukla hükümetler eliyle yeniden sömürgeleştirilmesinin istendiği fikrini ileri süren Adeto, "Etiyopya'yı kontrol etmek demek Afrika'nın yeniden sömürgeleşmesinin başlangıcı demek." diye konuştu.
"Dünya beşten büyüktür" fikri bir ittifaka yol açıyor
Adeto, "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'dünya beşten büyüktür' fikri kesinlikle ama kesinlikle doğru. Bu, bize aynı zamanda küresel anlamda ve özellikle Afrika-Türkiye arasında stratejik bir ittifak kurduruyor." dedi.
Bu fikrin "bencil" değil "diğerkam" bir fikir olduğunu kaydeden Adeto, Erdoğan’ın ortaya koyduğu yaklaşımın Etiyopyalılar tarafından büyük ilgi gördüğünü söyledi.
Adeto, "Bu dünya, içerisinde bulunan 8 milyar insana ait bir yer, kendisini seçilmiş, melek ya da tanrı olarak görenlere değil. Bizler Allah'a aitiz." dedi.
Tek taraflı yaklaşımların kabul edilmemesi gerektiğini söyleyen Adeto, bu yüzden Erdoğan'ın reform çağrısının arkasında durulması gerektiğini kaydetti.